Özel Uygulamalarda Kesici Seçimi

'Sık Anahtarlama' veya 'Yumuşak Anahtarlama' gibi uygulamanın tasarından ortaya çıkan gereksinimler, seçimi etkileyen ek bir unsur olabilir. Bu gibi durumlarda, en iyi çözümü elde edebilmek adına planlanan uygulama hakkında kapsamlı bir inceleme yapılması gerekebilir.
Orta gerilimde kullanılan SF6 kesici ve vakum kesicilerin geliştirilmesinde geçen uzun yıllar boyunca ve yapılan yatırımlar sonunda, bu iki teknoloji diğer alternatif teknolojileri bastırıp orta gerilim kesici piyasasının egemenleri haline gelmişlerdir. Bu iki kesicinin rekabetinin günümüzde bile hala devam etmesinin sebebini, genel olarak birinin diğerine göre baskın bir üstünlüğünün olmaması, kesicinin kullanılacağı uygulamanın nihai belirleyici faktör olarak karşımıza çıkmasıdır.
Ekonomik faktörler, kullanıcı tercihleri, ulusal alışkanlıklar, yeterlilik ve özel anahtarlama gereksinimleri gibi faktörler bu teknolojilerden birinin diğerine tercih edilmesinin sebebidir.
Belirleyici faktör olan bazı özel uygulamalara tipik olarak;
• Havai hatlar ve kablolar
• Kuru tip transformatörler
• Küçük boyutlu motorlar
• Kondansatörler Bankaları
• Demiryolu çekiş sistemleri,
• Ark ocakları ve
• Şönt reaktörler örnek verilerbilir.
'Sık Anahtarlama' veya 'Yumuşak Anahtarlama' gibi uygulamanın tasarından ortaya çıkan gereksinimler, seçimi etkileyen ek bir unsur olabilir. Bu gibi durumlarda, en iyi çözümü elde edebilmek adına planlanan uygulama hakkında kapsamlı bir inceleme yapılması gerekebilir.
1.Havai Hatlar ve Kablolarda

Arıza akımlarının tüm akım aralığında dağıtıldığı havai hat dağıtım şebekelerinde, kesiciler anahtarlama ve koruma elemanı görevinde kullanıldığında, her iki teknoloji de, ilgili standartlar tarafından belirlenen maksimum sınır değerlerine göre yeterli toleransı sağlamaktadır.
2.Kuru Tip Transformatörlerde

Modern vakum MV devre kesiciler ve SF6 devre kesiciler, 3.0 pu'dan daha düşük aşırı gerilimlere sahip yüksüz transformatörlerin mıknatıslanma akımlarını anahtarlamak için uygundur. Özel durumlarda, örneğin endüstriyel kurulumlarda kuru tip transformatörlerin anahtarlanması için vakumlu devre kesiciler kullanıldığında, parafodur kullanılması önerilir.
3.Küçük Boyutlu Motorlarda

Motor anahtarlama görevi için MV devre kesiciyi seçerken, özellikle çalışma sırasında oluşan aşırı voltaj problemi dikkate alınmalıdır.
Hedef sınır olan 2,5 pu'dan daha düşük aşırı gerilim, her iki teknolojiyle elde edilebilir. Buna rağmen vakum MV devre kesiciler küçük motorların (Kalkış akımları 600 A'dan düşük) anahtarlanması için kullanıldığında, çoklu yeniden ateşlemeler (Multi reignition) nedeniyle aşırı gerilimleri sınırlamak için önlemler alınması gerekebilir. Yine de bu durumun oluşma olasılığını çok düşük olduğundan dolayı, bu tür uygulamalar için her 2 ürün de kullanılabilir.
4.Kondansatör Bankalarında

Her iki teknoloji, kondansatör bloklarının geri tepmesi olarak anahtarlaması (restrike-free switching) için uygundur. Kondansatörlerin ard arda anahtarlanması gerektiğinde, ani akımları sınırlamak için reaktörler gerekli olabilir. MV devre kesicilerin senkron kontrolü bu soruna etkili bir çözümdür.
5.Demiryolu Çekiş Sistemlerinde

Prensip olarak, her iki kesici teknolojisi de bu görev için çok uygundur. Bununla rağmen, düşük frekanslı uygulamalarda (örn. 16.67 Hz) vakum devre kesicileri tavsiye edilir.
6. Ark Ocaklarında

Ark ocaklarının anahtarlanması genellikle yüksek akım değerleri ve kısa aralıklarla sık çalıştırma olarak karakterize edilir. Vakum devre kesiciler özellikle bu servis koşullarına uygun bir karakter yapısına sahiptir.
7. Şönt Reaktörlerde

SF6 devre kesiciler genelde 2.5 pu'dan daha düşük aşırı gerilime sahip bu gibi anahtarlama için uygundur. Vakum devre kesicilerin kullanıldığı durumlarda, aşırı gerilimi sınırlandırmak için bazı koşullar altında ilave önlemler almak gerekli olabilir.

Referanslar // electrical-engineering-portal.com/sf6-or-vacuum-mv-circuit-breaker-in-specific-switching-applications

İbrahim HASIR

AR-GE Mühendisi